Viêm Da Cơ Địa: Tổng Quan, Triệu Chứng, Phương Pháp Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CK2 Nguyễn Văn Phú

Phòng khám Favina

Đặt lịch

Viêm da cơ địa là một trong những bệnh lý da liễu thể mãn tính gây ảnh hưởng rất lớn tới ngoại hình, tâm lý và cả sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Nếu không có cách điều trị thích hợp và kịp thời, người bệnh hoàn toàn có nguy cơ mắc các biến chứng khá nguy hiểm. Theo đó, chúng ta cần biết rõ bệnh có biểu hiện thế nào, nguyên nhân do đâu và các cách điều trị phù hợp nhất để bảo vệ sức khỏe.

Tổng quan bệnh

Viêm da cơ địa là bệnh lý không chỉ gặp phải ở Việt Nam mà rất nhiều quốc gia khác đều có tỉ lệ người mắc khá nhiều. Theo tiếng Anh, tên khoa học của bệnh là Atopic Dermatitis và có thể gọi là bệnh chàm thể tạng, chàm cơ địa hoặc là liken đơn mãn tính.

Tính chất của viêm da cơ địa là tái phát liên tục nhiều lần hàng năm, bệnh sẽ không thể chấm dứt hoàn toàn dù dùng biện pháp điều trị nào, nhưng vẫn có các cách kiểm soát và hạn chế tái phát tối đa. Mặc dù đã được các chuyên gia nghiên cứu rất nhiều nhưng cho tới nay vẫn chưa thể tìm ra nguyên nhân chính xác của bệnh. Tuy vậy, chúng ta vẫn biết được rằng bệnh lý này có chịu tác động từ các yếu tố khách quan lẫn chủ quan từ môi trường sống và bản thân người mắc. Khi các IgE tăng sinh quá mức trong huyết tương sẽ dễ khiến viêm da cơ địa hình thành.

Dấu hiệu thường gặp nhất của bệnh là làn da nổi vô số nốt ban đỏ có màu hồng, da khi sờ vào thấy sưng lên rõ rệt, bị ngứa ngáy, càng cào gãi càng ngứa và gây tổn thương bề mặt da. Trong khi đó, bệnh có thể bắt đầu ngay từ khi trẻ mới chỉ ở giai đoạn sơ sinh cho tới 2 tuổi, ngoài ra, có tới hơn ½ trẻ bị viêm da cơ địa sẽ kéo dài cho tới khi trưởng thành.

Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng viêm da cơ địa cũng được xem là bệnh lành tính, nếu biết cách chăm sóc tốt sẽ chỉ xuất hiện tổn thương ở ngoài da và có thể kiểm soát được. Nhưng không vì vậy mà người bệnh chủ quan không điều trị sớm.

Nguyên nhân

Viêm da cơ địa không có nguyên nhân cụ thể nào được xác định, nhưng chúng lại khỏi phát bởi nhiều yếu tố tác động tới cơ thể của người bệnh như:

• Do bị di truyền từ các thành viên trong gia đình có tiền sử  bệnh về da liễu, cơ địa nhạy cảm, có lượng protein filaggrin trong thương bì bị thiếu hụt.
• Các triệu chứng của bệnh sẽ có chuyển biến khá xấu khi làn da tiếp xúc với tụ cầu vàng staphylococcus aureus.
• Thời tiết thay đổi liên tục và đột ngột khiến làn da không kịp thích ứng.
• Cơ thể nạp các thức ăn dễ gây dị ứng.
• Bệnh nhân bị bệnh lý về tuyến giáp, người thường tiếp xúc trực tiếp với các loại len da hoặc chị em phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt không đều.

Theo thống kê từ các khảo sát y tế cho thấy, trẻ nhỏ là nhóm đối tượng mắc bệnh chủ yếu, sau đó sẽ giảm dần khi đã trưởng thành. Đối với người lớn, bệnh mặc dù có biểu hiện nhẹ hơn trẻ nhưng lại dễ chuyển từ thể cấp tính qua mãn tính.

Biểu hiện bệnh

Viêm da cơ địa sẽ có một số sự khác biệt nhỏ giữa các bệnh nhân, điều này là do tình trạng cơ địa và sức khỏe của mỗi người. Bệnh nhân có thể bị nhẹ, nhưng cũng có trường hợp tổn thương da khá rộng và cần nhiều thời gian để có thể phục hồi. Nhìn chung, các dấu hiệu da bị khô, sần ngứa và xuất hiện mụn nước sẽ khó tránh khỏi. Bên cạnh đó, y học từ lâu cũng đã chia thành 2 giai đoạn cấp và mãn tính để có hướng điều trị tốt hơn cho bệnh nhân.

Thể cấp tính

Với những bệnh nhân đang ở giai đoạn cấp tính sẽ thấy các biểu hiện không khởi phát theo chu kỳ. Thay vào đó có thể bị nổi mẩn, ngứa, đỏ rát da đột ngột và cũng có diễn biến khá nhanh, khó nắm bắt. Thông thường sẽ là vùng trán, má, cằm bị trước tiên và sẽ lan dần ra toàn thân.

Một số dấu hiệu nhận biết cụ thể của giai đoạn này gồm:

• Trên mặt nổi những mảng màu đỏ hoặc hồng bất ngờ dù bạn không tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng. Có thể là dạng hình tròn hoặc móng ngựa và sẽ không phân chia rõ ràng đường viền với vùng da khỏe mạnh ở xung quanh.
• Các nốt sần nhỏ sẽ tập trung thành từng đám tụ ở trên mặt.
• Qua một vài ngày sẽ thấy các mụn nước xuất hiện, chúng khá mềm, dễ vỡ nếu bạn tác động vào. Khi mụn vỡ sẽ chảy hết dịch bên trong rồi nhanh chóng đóng vảy.
• Ngoài ra, cũng sẽ có những bệnh nhân bị đau, sưng nhẹ trên da, có dấu hiệu khá rát như bị bỏng nếu da đang xảy ra tình trạng bội nhiễm.

Thể mãn tính

Với giai đoạn mãn tính, bệnh nhân sẽ nhận thấy các triệu chứng khi khởi phát lâu thuyên giảm hơn, bệnh kéo dài và còn có nguy cơ trở nặng. Lúc này, làn da đã bị tổn thương nhiều, da nứt nẻ, thiếu nước nặng.

• Các khu vực chân, tay, cổ tay, cùi chỏ đều bị khô ráp và có rất nhiều nếp nhăn.
• Những nơi da tổn thương nặng sẽ loang đỏ và phân chia vùng rất rõ ràng, bề mặt dạ dày sừng, cứng và khô.
• Theo thời gian, các tổn thương sẽ chuyển sang dạng liken hóa, không ít bệnh nhân bị nứt nẻ vệt máu và rất đau rát.

Theo đánh giá từ các bác sĩ chuyên khoa, viêm da cơ địa luôn có diễn biến kéo dài mỗi đợt khiến người bệnh vô cùng khó chịu,mệt mỏi, cơ thể thường trong trạng thái ngứa và đau rát, dễ kích thích hành vi cào gãi khiến bề mặt da tổn thương nhiều hơn.

Phương pháp chẩn đoán

Dù đã biết các biểu hiện của bệnh nhưng vẫn có không ít người nhầm lẫn viêm da cơ địa với các bệnh lý về da liễu khác. Từ đó gây ra chữa trị sai cách, khiến da tổn thương nặng trong khi vẫn tốn kém không ít chi phí và công sức điều trị. Do vậy, khi phát hiện làn da có những biểu hiện nghi ngờ cần nhanh chóng tới các cơ sở y tế để được chẩn đoán kịp thời.

Chẩn đoán lâm sàng

Bác sĩ sẽ dựa vào những biểu hiện bệnh nhân đang gặp phải, khai thác tiền sử bệnh lý của người bệnh cũng như thân nhân trong gia đình để đưa ra phán đoán ban đầu. Gồm các dấu hiệu sau:

• Làn da bị ngứa, ửng đỏ, các đợt tái phát liên tục trong năm.
• Nếu đối tượng là trẻ nhỏ sẽ có các vùng da bị nổi ửng đỏ rất rõ trên mặt. Trường hợp bệnh nhân là người lớn, có thể dựa vào tình trạng da liken hóa, dày sừng và nhiều nếp gấp.
• Bệnh nhân bị khô da, da dày sừng, có cả trường hợp bị viêm kết mạc mắt, viêm môi.
• Kiểm tra tiền sử của bệnh nhân và gia đình xem có bị viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa, hen,… hay không.

Cận lâm sàng

Để chắc chắn về loại bệnh và mức độ tổn thương do bệnh gây ra, các bác sĩ sẽ tiến hành thêm những xét nghiệm quan trọng, dựa vào các chỉ số để biết được tình hình hiện tại.

• Kiểm tra chỉ số bạch cầu ái toan: Bạch cầu ái toan là một chỉ số có liên quan mật thiết tới việc đánh giá bệnh viêm da cơ địa. Nếu mật độ của bạch cầu cao hơn so với mức an toàn, tức là lúc này người bệnh đã bị viêm da cơ địa.
• Xét nghiệm định lượng IgE toàn phần: Thực tế, việc xét nghiệm IgE thường sẽ áp dụng cho trường hợp bệnh nặng, vì ở người bị viêm da cơ địa nhẹ, IgE đo được vẫn nằm ở mức bình thường. Chỉ trường hợp viêm nặng hơn mới đo được lượng IgE đang ở mức khá cao trong huyết tương.
• Test áp da: Là loại hình xét nghiệm thực hiện với mục đích xác định những nguyên nhân kích thích bệnh hình thành.

Biến chứng

Nếu bị bệnh ở mức độ nhẹ, các dấu hiệu sau khi bùng phát sẽ thuyên giảm dần, không gây nguy hại cho sức khỏe và làn da nói chung. Nhưng chữa sai cách, chậm trễ đều sẽ gây ra những biến chứng nhất định, cụ thể là:

• Bệnh nhân bị sẹo: Sẹo là di chứng không thể tránh khỏi khi bạn liên tục cào gãi trên da. Các vết xước trên bề mặt da sẽ bị vi khuẩn xâm nhập một cách dễ dàng, chúng sinh sôi và lây nhiễm, phá hủy cấu trúc biểu bì và mất khả năng hồi phục. Lúc này, da hình thành nên các vết sẹo rất khó mờ, thậm chí là sẹo vĩnh viễn.
• Viêm kết mạc, viêm mí mắt: Hậu quả thứ hai phải kể đó tới là bệnh nhân bị bệnh ở mí mắt, kết mạc. Cụ thể là khi các cơn ngứa bộc phát quanh vùng mắt, càng gãi nhiều càng kích thích tuyến lệ tiết nước mắt liên tục. Lúc này, kết mạc và mí mắt đều chịu tác động dẫn tới viêm nhiễm, thậm chí còn làm suy giảm thị lực khi không được điều trị kịp thời.
• Kaposi-julius berg: Là một hội chứng bội nhiễm ra, cơ thể người bệnh bị nổi nhiều mụn nước, rơi vào trạng thái mệt mỏi, sốt cao. Các chuyên gia cho biết, đã có những trường hợp bị khá nặng khiến nội tạng trong cơ thể bị tổn thương và thậm chí còn xảy ra tử vong.
• Viêm da cơ địa toàn thân: Khi bệnh nhân bị bệnh liên tục trong suốt thời gian dài, lạm dụng các loại thuốc điều trị sẽ khiến làn da ngày càng suy yếu. Viêm da lan đi khắp cơ thể và thường xuyên tái phát, lúc này toàn thân thường trong trạng thái đỏ, sần, ngứa ngáy vô cùng, kèm theo đó là cảm giác sốt rét rất khó chịu.

Như vậy, viêm da cơ địa hoàn toàn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm khi bạn không chữa trị sớm và đúng cách. Nếu ở trạng thái thông thường, bệnh được coi là khá lành tính, người mắc không cần phải quá lo lắng. Do đó, việc tuân thủ nghiêm túc các chỉ dẫn điều trị của bác sĩ là rất quan trọng để hạn chế tối đa những tổn thương nặng nề và giảm nguy cơ tái phát liên tục.

Phương pháp điều trị

Sau khi đã biết các biểu hiện của bệnh, chữa trị thế nào cũng là điều mà ai cũng quan tâm tìm hiểu. Y học đã nghiên cứu và tìm ra rất nhiều cách điều trị khác nhau, chủ yếu là áp dụng các phương thuốc để làm giảm triệu chứng của bệnh, hạn chế tái phát. Tuy nhiên, cũng cần sự kiên trì của bệnh nhân và quá trình kiêng khem, chăm sóc sức khỏe cẩn thận để đạt được kết quả tốt nhất.

Hiện nay, chúng ta có 3 hướng chữa trị được người bệnh áp dụng gồm: Tây y, Đông y và mẹo dân gian.

Thuốc Tây

Các bác sĩ sau khi thực hiện chẩn đoán sẽ đưa ra phác đồ điều trị cụ thể cho bệnh nhân. Thuốc được kê tùy theo mức độ viêm da cơ địa, sức khỏe người bệnh. Kết hợp cùng là cách cách điều trị bằng công nghệ cao để đạt kết quả phục hồi da tốt nhất.

Các loại thuốc chữa viêm da cơ địa của y học hiện đại thường được sử dụng là:

• Thuốc chống nhiễm trùng: Thường sẽ là thuốc bôi dạng kháng sinh, được điều chế chủ trị cho những trường hợp mắc viêm da cơ địa đã lan ra toàn thân, có các biến chứng gây tổn thương da nặng nề, đặc biệt là vết thương hở.
• Kem bôi trị ngứa: Khi bệnh nhân bị ngứa ngáy, da nổi sần, ửng đỏ sẽ rất dễ đa tay lên cào gãi. Lúc này, các loại kem bôi trị ngứa sẽ giúp người bệnh dễ chịu hơn, làn da được làm dịu lại, có độ ẩm tốt hơn và cũng bớt sần đỏ.
• Thuốc kháng viêm: Chỉ dùng cho những bệnh nhân đã chuyển sang giai đoạn nặng, cho hiệu quả kiểm soát bệnh rất nhanh nhưng không thể dùng trong thời gian dài. Thông thường sẽ là nhóm thuốc uống có chứa corticosteroid.
• Thuốc sinh học dupilumab: Là loại thuốc tiêm khi các phương thuốc khác không giúp bệnh nhân làm thuyên giảm triệu chứng. Nhưng đồng thời thuốc này cũng tiềm ẩn không ít tác dụng phụ và chi phí khá cao.

Áp dụng liệu pháp ánh sáng:

Khi sử dụng thuốc uống, thuốc bôi đều không đạt được hiệu quả, các bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân dùng công nghệ kỹ thuật ánh sáng để khắc phục tổn thương trên da. Theo đó, người bệnh sẽ được chiếu tia cực tím UVB, UVA kết hợp với một số loại thuốc để nhanh chóng chấm dứt đợt bùng phát.

Y học cổ truyền

Y học cổ truyền quan niệm rằng, bệnh viêm da cơ địa là do sinh khí suy yếu, nguyên trường vị thấp nhiệt, các chất độc tích tụ trong cơ thể lâu ngày và bộc phát ra bên ngoài bằng biểu hiện da sần ngứa, phát ban, khô ráp. Khi này, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn sử dụng các bài thuốc với nguồn thảo dược quý hiếm từ thiên nhiên để cải thiện nhanh chóng các triệu chứng. Cụ thể là:

Thanh Bì Dưỡng Can Thang:

• Bài thuốc uống: Gồm có các vị thuốc huyết đằng, đan sâm, sa sâm, phục linh,…. được sắc uống đều đặn mỗi ngày 1 thang.
• Bài thuốc rửa: Có chứa các dược liệu hoàng liên, đơn đỏ, xuyên tâm liên, khổ sâm,… sử dụng để rửa những vùng da bị bệnh hàng ngày.
• Thuốc bôi: Có các thành phần kim ngân hoa, hồng hoa, đằng tỷ, đương quy giúp kích thích tái tạo các tế bào da bị tổn thương, làm lành da nhanh chóng.

An Bì Thang:

• Thuốc uống: Có các vị thuốc hạ khô thảo, ké đầu ngựa, hồng hoa, sinh địa, bồ công anh, khổ sâm, tơ hồng xanh, vỏ gạo, kim ngân cành,… Thuốc uống đều đặn hàng ngày sau bữa ăn.
• Thuốc ngâm rửa: Chủ yếu là những vị thuốc xuyên tâm liên, trầu không, hoàng liên, sài đất.
• Thuốc bôi: Được bào chế từ các vị thuốc như tang bạch bì, bí đao, cây vảy ngược, mật ong,… Khi bôi vào da sẽ nhanh chóng kích thích da sản sinh thêm các tế bào mới khỏe mạnh hơn.

Chữa tại nhà

Cùng với các phương thuốc từ Tây y và Đông y, người bệnh cũng có thể kết hợp thêm các mẹo điều trị từ dân gian, giúp đẩy lùi triệu chứng ngứa ngáy, giảm khô ráp da tốt hơn nhờ những nguyên liệu vô cùng quen thuộc. Dưới đây là một số mẹo cực đơn giản bạn có thể tham khảo:

• Lá lốt: Lá lốt có chứa nhiều chất kháng viêm, kháng khuẩn, làm sạch da rất tốt. Bạn có thể dùng một nắm lá lốt rồi rửa sạch, nấu nước và uống hàng ngày thay cho nước lọc. Ngoài ra, nếu vùng da bị bệnh không quá lớn, hãy giã nát lá lốt rồi đắp trực tiếp lên da.
• Cây vòi voi: Vòi voi từ lâu đã được dân gian tận dụng rất nhiều trong các bài thuốc trị bệnh về da liễu. Loại cây này giúp giảm ngứa ngáy, ngừa viêm da, kháng khuẩn mạnh mẽ. Với những bệnh nhân bị viêm da cơ địa, có thể dùng vòi voi rửa sạch, giã nát rồi đắp trực tiếp lên da.
• Lá khế: Nhắc tới các loại lá có công dụng trị viêm ngứa, loại bỏ vi khuẩn thì lá khế cũng là vị thuốc không thể bỏ qua. Từ lâu, dân gian đã sử dụng lá khế để nấu nước uống hoặc làm nước tắm giúp giảm ngứa ngáy, trị viêm da cơ địa, chàm và nhiều bệnh lý về da liễu khác rất tốt.

Các mẹo dân gian chữa viêm da cơ địa nhìn chung đều khá an toàn, lành tính với da, tiết kiệm chi phí và cũng dễ dàng thực hiện. Tuy nhiên hiệu quả sẽ còn tùy thuộc vào cơ địa từng người và các mẹo này cũng không thể chữa trị khỏi hoàn toàn. Bên cạnh đó, dược tính cũng không quá cao nên sẽ không thể khẳng định đem đến kết quả tốt cho mọi trường hợp bệnh nhân. Vì vậy, bạn không nên dùng các mẹo chữa trị này thay thế hoàn toàn cho các phương thuốc được bác sĩ kê đơn.

Lưu ý khi bị bệnh

Ngoài việc quan tâm tìm hiểu các phương thuốc, các cách điều trị bệnh viêm da cơ địa tốt nhất, người bệnh cũng cần biết những loại thực phẩm mình nên và không nên bổ sung. Bởi thực phẩm có liên quan rất chặt chẽ tới bệnh lý này. Các bác sĩ và chuyên gia cũng nhận định rằng, viêm da cơ địa có tiến triển tốt hay không sẽ phụ thuộc không ít vào cách người bệnh ăn uống hàng ngày.

Các thực phẩm cần kiêng: 

• Bệnh nhân kiêng ăn các món ăn dễ gây dị ứng ở cơ địa mẫn cảm như: Sữa, trứng, hải sản, rau muống, thịt dê.
• Nhóm đồ ăn chứa nhiều chất phụ gia, nhiều chất béo có hại: Đồ ăn đóng hộp, bột ngọt, các gia vị nấu nướng công nghiệp,…
• Các món ăn có chứa lượng dầu mỡ nhiều: Xúc xích, viên chiên, gà rán, khoai chiên,….
• Đồ ăn lên men: Cà muối, dưa muối, kim chi,…..
• Chất kích thích: Thuốc lá, rượu, bia, cà phê và các dạng chất kích thích khác.

Thực phẩm nên bổ sung:

• Nhóm ngũ cốc: Các loại hạt ngũ cốc như yến mạch, lúa mạch, kiều mạch,…. giúp tăng cường dưỡng chất để nâng cao sức đề kháng và hệ miễn dịch.
• Thực phẩm chứa omega-3: Các loại cá trích, cá hồi hoặc cá ngừ, hạt chia, hạt lanh, óc chó,…. hỗ trợ giảm viêm nhiễm, tăng cường sự liên kết cho các mô tế bào.
• Thực phẩm nhiều vitamin: Nhóm vitamin A, E, B, C, D,…. có trong rau củ quả đều rất cần thiết cho người bệnh để hồi phục làn da và cải thiện sức khỏe nói chung.

Biện pháp phòng ngừa

Viêm da cơ địa gây nhiều ảnh hưởng tới ngoại hình và tâm lý của người mắc, thời gian điều trị cũng khá lâu, do vậy chúng ta cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ bệnh tái phát như sau:

• Cần duy trì liệu trình
•  thuốc cho tới khi kết thúc, việc bỏ dở giữa chừng chính là một trong những nguyên nhân khiến viêm da cơ địa tái phát liên tục và còn chuyển biến nặng hơn.
• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ mỗi ngày, sau khi tắm rửa nên thoa kem dưỡng phù hợp với làn da để dưỡng ẩm và ngăn chặn các vi khuẩn tấn công.
• Khi đã biết được chính xác những yếu tố kích thích bệnh khởi phát, cần cố gắng tránh tiếp xúc.
• Khi tiếp xúc với các hóa chất tẩy rửa, cần mặc đồ bảo hộ, đeo găng tay, ủng, tất, khẩu trang,… và sau đó tắm lại thật sạch sẽ.
• Không sử dụng các sản phẩm sữa tắm, xà bông có tính tẩy rửa mạnh, chứa nhiều hương liệu vì chúng là nguyên nhân kích thích các đợt viêm da cơ địa bùng phát.
• Lựa chọn các bộ đồ thấm hút mồ hôi tốt, thoáng mát, vải mềm mịn. Không mặc quần áo bó sát hoặc các chất liệu dễ gây rát ngứa, tạo ma sát trên da.
• Tăng cường tập luyện thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày, uống nhiều nước và ăn nhiều rau củ quả để cơ thể được cung cấp đủ vitamin, khoáng chất và các dưỡng chất khác. Độc tố trong cơ thể nhờ vậy cũng dễ dàng đào thải hơn.

Viêm da cơ địa là chứng bệnh da liễu đã không còn xa lạ hiện nay, tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ các kiến thức liên quan tới bệnh. Khi thấy làn da có các biểu hiện tương tự, cần đến bệnh viện, phòng khám da liễu để được kiểm tra kịp thời. Chú ý tuân thủ theo đúng những chỉ dẫn của bác sĩ để có thể đẩy lùi bệnh tốt nhất. Ngoài ra, bệnh nhân cũng không nên tự ý mua thuốc về chữa trị tại nhà hoặc sử dụng những sản phẩm trôi nổi không rõ nguồn gốc ngoài thị trường sẽ dễ khiến bệnh trở nặng hơn.