Điều trị polyp mũi theo phác đồ của Bộ Y Tế sẽ mang lại cải thiện tích cực và kết quả như mong đợi. Tương tự như các bệnh tai mũi họng khác, phác đồ đối với bệnh lý này sẽ ưu tiên các phương pháp bảo tồn và phẫu thuật thường được chỉ định trong một số ít trường hợp.
Định nghĩa polyp mũi
Polyp mũi là tổn thương lành tính có dạng u xuất hiện ở vùng mũi xoang. Khối u thường bắt nguồn từ tổ chức đệm do hiện tượng thoái hóa cục bộ của niêm mạc. Polyp mũi có thể xuất hiện ở hốc mũi hoặc cả các hốc xoang (xoang bướm, xoang sàng, xoang hàm).
Bên ngoài khối polyp mũi là lớp biểu mô với tế bào lát bẹt, tế bào trụ và tế bào vuông. Bên trong là tổ chức liên kết chứa dịch/ chất nhầy và các tế bào xơ. Với cấu tạo này, polyp sẽ có bề mặt nhẵn, mọng nước, sờ vào mềm và thường có màu hồng nhạt.
Căn nguyên polyp mũi
Polyp mũi thường là hệ quả do hiện tượng phì đại niêm mạc mũi, xoang gây nên. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Do dị ứng: Viêm mũi dị ứng, viêm xoang dị ứng
- Do nhiễm trùng: Viêm mũi xoang do vi khuẩn, virus, nấm…
- Các nguyên nhân khác: Cơ địa nhạy cảm, rối loạn nội tiết, viêm mũi vận mạch
Dịch tễ học
Bệnh polyp mũi thường xuất hiện sau năm 30 tuổi và rất hiếm khi gặp ở trẻ em. Tỷ lệ chung chiếm khoảng 4% dân số và nguy cơ cao hơn ở nam giới (gấp 4 lần) nữ giới.
Bài viết cho bạn: Bỏ Túi TOP 16 Cách Trị Polyp Mũi Tại Nhà Làm Teo Nhanh Chóng
Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
1. Lâm sàng
Polyp mũi hầu như không có biểu hiện cơ năng ở giai đoạn đầu. Chỉ khi khối u gia tăng về kích thước, hốc mũi bị lấp kín, cản trở quá trình hô hấp mới phát sinh triệu chứng.
Đặc điểm lâm sàng của bệnh polyp mũi:
- Khối polyp có màu hồng nhạt, bề mặt nhẵn, phát triển chậm và gia tăng kích thước theo thời gian.
- Khi khối u lớn dần sẽ gây ra các triệu chứng như ngạt mũi, giảm khứu giác, nói giọng mũi, thở bằng miệng…
- Đau nhức vùng xoang, chảy nước mũi đặc
- Khi soi vào khoang mũi sẽ thấy khối u mọng, màu hồng nhạt, bề mặt nhẵn bóng, sờ vào mềm và không đau. Vị trí xuất hiện thường là ở khe giữa
2. Cận lâm sàng
- Chụp X-Quang: Nhận thấy hình ảnh niêm mạc xoang bị viêm, phù nề.
- Nội soi mũi xoang: Quan sát rõ khối polyp xuất hiện ở niêm mạc mũi xoang. Kỹ thuật này giúp xác định số lượng, kích thước cũng như vị trí của khối polyp.
Chẩn đoán
Polyp mũi được chẩn đoán xác định thông qua khám lâm sàng, test dị nguyên, chụp X-Quang và nội soi mũi họng. Đồng thời sẽ được chẩn đoán phân biệt với các tình trạng như:
- Cuốn giữa thoái hóa
- U xơ vòm mũi họng
- Ung thư sàng hàm
Điều trị bệnh polyp mũi
1. Nguyên tắc chung
Nguyên tắc khi điều trị polyp mũi là ưu tiên các phương pháp bảo tồn. Trường hợp điều trị nội khoa thất bại sẽ có chỉ định mổ polyp mũi để giải phóng tắc nghẽn vùng mũi xoang và đẩy lùi triệu để các triệu chứng khó chịu. Nếu đi kèm viêm xoang cần phải phẫu thuật nội soi xoang để mở rộng hốc xoang kèm với lấy polyp.
Một số nguyên tắc khác khi điều trị:
- Chống phù nề niêm mạc, đảm bảo dẫn lưu mũi xoang thuận lợi
- Nghỉ ngơi hợp lý
- Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, kích ứng như phấn hoa, nấm mốc, mạt bụi, lông thú cưng…
- Kết hợp điều trị tại chỗ và điều trị toàn thân
- Nâng cao sức đề kháng bằng lối sống khoa học, lành mạnh
2. Điều trị nội khoa
Chỉ định cho những trường hợp polyp mũi độ I và độ II.
Điều trị toàn thân
- Thuốc corticoid đường uống
- Kháng sinh (trong trường hợp có viêm mũi xoang đi kèm)
Điều trị tại chỗ
- Thuốc xịt chứa hoạt chất co mạch
- Thuốc corticoid dạng xịt
- Vệ sinh mũi hằng ngày bằng nước muối sinh lý
3. Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật được chỉ định trong trường hợp polyp mũi độ III và độ IV. Bên cạnh đó, polyp mũi độ I, II không có đáp ứng với điều trị bảo tồn cũng được cân nhắc phẫu thuật.
Các phương pháp phẫu thuật polyp mũi bao gồm:
- Cắt polyp bằng thòng lọng, kìm Luc, dao cắt hút
- Phẫu thuật nội soi mũi xoang (mở xoang sàng, xoang hàm…)
Chăm sóc sau mổ:
- Sử dụng kháng sinh và thuốc chống viêm corticoid đường uống
- Rút merocel mũi sau 24 giờ
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý
- Sử dụng thuốc co mạch và corticoid dạng xịt kéo dài để tránh tái phát
- Nâng cao thể trạng bằng cách nghỉ ngơi hợp lý, ăn uống và sinh hoạt khoa học
Bài viết tham khảo: Phương Pháp Cắt Polyp Mũi Bằng Laser Và Thông Tin Dành Cho Bạn
Theo dõi điều trị
Cần theo dõi điều trị để đánh giá mức độ đáp ứng. Trường hợp điều trị bảo tồn có đáp ứng tốt sẽ được tiếp tục dùng thuốc, kết hợp với các biện pháp chăm sóc và cách ly với dị nguyên.
Trường hợp can thiệp ngoại khoa cần tái khám để đánh giá tốc độ phục hồi. Bên cạnh đó, sau khi mổ, cần phải dùng thuốc lâu dài và thăm khám định kỳ nhằm phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát.
Tiên lượng và biến chứng của polyp mũi
Bệnh polyp mũi có đáp ứng tốt khi điều trị, đặc biệt là can thiệp ngoại khoa. Tuy nhiên, nguy cơ tái phát sau mổ khá cao nên cần phải kiểm soát tốt các nguyên nhân gây viêm niêm mạc mũi – xoang.
Nếu không điều trị, polyp mũi sẽ gây ra các biến chứng như:
- Ngưng thở khi ngủ
- Viêm xoang nhiễm khuẩn
- Biến dạng khuôn mặt do giãn rộng hốc mũi, hoại tử xương hốc mũi
- Tổn thương thị giác, khứu giác vĩnh viễn
- Gia tăng nguy cơ và làm nghiêm trọng triệu chứng của các bệnh tai mũi họng khác như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm mũi dị ứng, viêm VA, viêm họng, viêm amidan…
Dự phòng polyp mũi tái phát
Sau điều trị, cần thực hiện các biện pháp dự phòng để ngăn ngừa tái phát:
- Dùng thuốc theo chỉ định, tái khám định kỳ 6 tháng/ lần.
- Tránh tiếp xúc với các yếu tố dị ứng, kích ứng như mạt bụi, hóa chất, khói thuốc lá, phấn hoa, nấm mốc, lông chó mèo…
- Vệ sinh không gian sống thường xuyên để phòng ngừa kích ứng, dị ứng niêm mạc mũi.
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài.
- Mặc đồ bảo hộ nếu làm việc trong môi trường nhiều khói bụi, hóa chất.
- Vệ sinh tai mũi họng hằng ngày.
- Nâng cao hệ miễn dịch bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục thường xuyên…
- Giải quyết các nguyên nhân tiềm ẩn như lệch vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi
Phác đồ điều trị polyp mũi của Bộ Y tế tập trung vào việc giải quyết triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dù điều trị nội khoa hay ngoại khoa đều không thể khắc phục nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy, bệnh nhân cần phải có kế hoạch chăm sóc, phòng ngừa để phòng tránh tái phát.
Tham khảo thêm:
- [Chi Tiết] TOP 6 Bài Thuốc Trị Viêm Mũi Dị Ứng Bằng Tỏi Dễ Thực Hiện
- TOP 4 Thuốc Trị Viêm Mũi Dị Ứng Của Mỹ Chất Lượng Tốt Nhất Dành Cho Bạn
Cách chữa
Chuyên khoa
Triệu chứng
