Viêm Mũi Dị Ứng

Bệnh viêm mũi dị ứng tiếng anh được gọi là Allergic rhinitis. Đây là một dạng rối loạn dị ứng khởi phát khi niêm mạc mũi xoang tiếp xúc trực tiếp với các dị nguyên có trong không khí như phấn hoa, bụi bẩn, lông động vật,…Từ đó mũi xảy ra hàng loạt các phản ứng như sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi liên tục thậm chí vùng mắt còn bị sưng đỏ, chảy lệ.

Viêm mũi dị ứng có thể xuất hiện bất cứ đối tượng nào, kể cả trẻ nhỏ và người cao tuổi. Mặc dù không lây nhiễm nhưng bệnh lại có khả năng di truyền từ thế này sang thế hệ khác. Tùy vào thời điểm khởi phát mà bệnh này được chia thành 2 loại như sau:

• Viêm mũi dị ứng theo mùa: Dạng bệnh này chỉ khởi phát vào một thời điểm nhất định trong năm. Trong đó mùa xuân là thời điểm thuận lợi để tái phát bệnh nhất do có khí hậu nóng ẩm, không khí có nhiều phấn hoa.
• Viêm mũi dị ứng quanh năm: Nguyên nhân gây bệnh này là do cơ thể con người bị dị ứng với các tác nhân tồn tại môi trường như bụi, nấm mốc,… nên có thể xuất hiện bất cứ thời điểm nào trong năm.

Nguyên nhân chính gây bệnh viêm mũi dị ứng là do cơ địa người bệnh phản ứng với dị nguyên. Khi tiếp xúc trực tiếp hoặc hít phải bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật, cơ thể con người sẽ tạo ra kháng sinh histamin. Lúc này một lớp niêm mạc mũi sẽ được tạo ra để bảo vệ cơ thể khỏi yếu tố gây bệnh trên.

Các yếu tố nguy cơ gây bệnh:

• Ô nhiễm không khí: Người thường xuyên phải làm việc hoặc sống trong môi trường ô nhiễm, khói bụi hoặc chứa hóa chất độc hại sẽ có khả năng cao mắc viêm mũi dị ứng. Ngoài ra, lông động vật, nước hoa, phấn hoa, khói thuốc lá, ký sinh trùng,… nếu xâm nhập được vào cơ thể cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.
• Thay đổi thời tiết: Thời tiết thay đổi đột ngột trong khi thân nhiệt không thích ứng kịp cũng gây viêm mũi dị ứng. Bệnh thường bùng phát ở thời điểm giao mùa,không khí ẩm thấp, mưa nắng thất thường.
• Dị ứng thực phẩm: Chủ yếu là dị ứng với sữa, trứng, hải sản, các loại đậu.
• Dị ứng hóa dược phẩm: Gồm các thành phần của thuốc kháng sinh, mỹ phẩm, xà phòng, chất bôi trơn,…

Mỗi loại viêm mũi dị ứng sẽ có các dấu hiệu đặc trưng khác nhau. Dưới đây là những triệu chứng điển hình của bệnh viêm mũi dị ứng người bệnh có thể tham khảo.

Những dấu hiệu giúp nhận biết bệnh viêm mũi dị ứng theo mùa:

• Xuất hiện cảm giác cay mũi kèm hiện tượng hắt hơi liên tục.
• Mắt bị cay, ngứa, đỏ rát và chảy lệ.
• Chảy nước mũi liên tục nhưng không đặc mà loãng như nước lã.
• Đau rát kết mạc, vòm họng.
• Đau đầu, uể oải cơ thể, người đổ mồ hôi.

Chú ý: Các triệu chứng trên thường khởi phát khi thời tiết chuyển nóng hoặc lạnh đột ngột và tự khỏi sau 7 đến 10 ngày.

Những dấu hiệu giúp nhận biết bệnh viêm mũi dị ứng quanh năm:

• Hắt hơi, ngạt mũi vào lúc sáng sớm. Cảm giác khó chịu gia tăng khi gặp thời tiết lạnh, bụi bẩn hoặc luồng gió chứa tác nhân dị ứng.
• Nước mũi ban đầu chảy ra trong nhưng đặc lại như mủ sau đó.
• Ngứa mũi.
• Họng có đờm.
• Niêm mạc mũi phù nề chứa dịch trắng hoặc vàng như mủ do bội nhiễm vi khuẩn.
• Một số trường hợp người bệnh còn có triệu chứng viêm họng, sưng amidan, viêm phế quản.

Chú ý: Các triệu chứng trên có thể bùng phát hàng ngày nếu như người bệnh thường xuyên gặp các tác nhân kích ứng bệnh.

Viêm mũi dị ứng hoàn toàn không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc điều trị bệnh này chậm trễ có thể gây ra hàng loạt các biến chứng phức tạp bao gồm:

• Viêm xoang.
• Mũi bị ứ đọng dịch tiết tạo thành ổ viêm.
• Lỗ thông xoang bị tắc nghẽn ảnh hưởng đến khả năng hô hấp.
• Viêm họng/thanh quản.
• Viêm tai giữa.
• Hen suyễn.

Viêm mũi dị ứng được chẩn đoán chủ yếu qua những dấu hiệu lâm sàng. Bên cạnh đó, nếu cần thiết bác sĩ sẽ kết hợp thêm một số biện pháp sau:

• Test kích thích: Là cách chẩn đoán thông qua các phản ứng dị ứng với mỗi loại dị nguyên khác nhau.
• Xét nghiệm dị ứng da: Chẩn đoán bệnh dựa trên sự mẫn cảm tức thời của da thông qua trung gian IgE khi tiếp xúc trực tiếp với dị nguyên.
• Xét nghiệm máu: Chính là kiểm tra hệ miễn dịch Ige để chẩn đoán được dạng dị ứng cụ thể trong máu. Từ đó mức độ ảnh hưởng của tình trạng dị ứng sẽ được xác định chính xác.
• Phương pháp chẩn đoán khác: Chụp MRI, chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính.

Sau khi chẩn đoán, nắm rõ được tính hình bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp chữa bệnh phù hợp với từng đối tượng. Bệnh viêm mũi dị ứng có thể được điều trị bằng mẹo dân gian, thuốc Đông y hoặc Tây y.

Chữa bệnh bằng mẹo dân gian

Viêm mũi dị ứng trong trường hợp nhẹ có thể dễ dàng khắc phục được bằng các mẹo dân gian với những nguyên liệu tự nhiên như tỏi, bạc hà, gừng.

Mẹo dân gian với tỏi

Tinh dầu tỏi có chứa hoạt chất kháng khuẩn tự nhiên cực tốt là allicin. Nhờ vậy mà việc dùng nguyên liệu này để tác động vào niêm mạc mũi có thể giảm tình trạng viêm tạm thời đồng thời kích thích mũi xuất tiết dịch nhầy.

Cách thực hiện:

• Lấy 1 củ tỏi bóc vỏ và giã nát.
• Trộn nước cốt tỏi với lượng dầu vừng vừa đủ.
• Sử dụng tăm bông thấp hỗn hợp tỏi và dầu vừng rồi bôi lên niêm mạc mũi.
• Khi dịch mũi được đào thải hết ra ngoài thì rửa sạch mũi với nước muối sinh lý. Ngày thực hiện cách trên khoảng 2,3 lần để giảm các triệu chứng của bệnh.

Lưu ý:

• Không áp dụng tỏi để chữa bệnh cho trẻ nhỏ, người có vết thương hở tại mũi.
• Không đắp hỗn hợp tỏi và dầu vừng lên mũi quá lâu, .nếu cảm thấy nóng rát thì cần đi rửa ngay

Mẹo dân gian với lá bạc hà

Tinh dầu bạc hà sở hữu rất nhiều hoạt chất kháng khuẩn, chống dị ứng tốt. Y học hiện đại cũng đã chứng minh nguyên liệu này có tác dụng giảm đau nhức, tiêu sưng viêm cực tốt nên có thể hỗ trợ điều trị viêm mũi dị ứng hiệu quả.

Cách thực hiện:

• Dùng lá bạc hà tươi đem rửa sạch sau đó cho vào nồi đun cùng lượng nước sôi ừa đủ.
• Xông mũi với nước bạc hà vừa đun trong khoảng 15 phút, thực hiện 2,3 lần mỗi ngày.

Chú ý: Không dùng bạc hà để trị bệnh cho trẻ sơ sinh, trẻ dưới 1 tuổi. Bởi dược liệu này có thể gây ức chế tuần hoàn hô hấp của trẻ.

Dùng nước cốt gừng

Gừng có chứa hàm lượng lớn capsaicin và piperine. Đây đều là hai hoạt chất chống dị ứng tự nhiên cực tốt. Ngoài ra, chất Gingerol trong gừng cũng giúp chống viêm mũi, hỗ trợ mũi đào thải dịch nhầy ra bên ngoài. Bởi vậy, bạn hoàn toàn có thể áp dụng nguyên liệu này để giảm các triệu chứng dị ứng như hắt hơi, sổ mũi, ngạt mũi.

Cách thực hiện:

• Cho vài lát gừng vào ấm, đổ thêm nước sôi và hãm thành trà. Cho thêm lượng mật ong vừa đủ để trà gừng dễ uống hơn.
• Uống trà gừng khi còn ấm vào buổi sáng và tối. Bởi đây là thời điểm mà dịch nhầy ở mũi bị ứ đọng nhiều nhất.

Chú ý: Nếu dùng trà gừng cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi thì bạn cần thay thế mật ong bằng đường phèn. Bởi mật ong trong nhiều trường hợp có thể gây ngộ độc cho trẻ có hệ tiêu hóa kém.

Điều trị bằng thuốc Đông y

Một số bài thuốc Đông y điều trị viêm mũi dị ứng được nhiều người bệnh biết đến và đã áp dụng thành công mà bạn có thể tham khảo và áp dụng là:

Bài thuốc số 1

• Nguyên liệu: Hoàng kỳ, xuyên khung mỗi vị 16g, bạch thược, bạch chỉ, bạch thuật mỗi loại 12g; bán hạ, quế chi, khương hoạt mỗi vị 8g; ma hoàng và phòng phong mỗi vị 6g; cam thỏ 4g.
• Cách dùng: Những nguyên liệu trong bài thuốc đem sắc với 200ml nước. Nước thuốc thu được dùng để uống ngày 2 lần để bồi bổ khí huyết, loại trừ khí lạnh trong cơ thể, từ đó điều trị các triệu chứng bệnh hiệu quả.

Bài thuốc số 2

• Thành phần: Thương nhĩ tử, phụ tử chế, chích kỳ, tân di, thuyền thoái, phòng phong, bạc hà, xuyên khung, chích thảo.
• Cách dùng: Tất cả nguyên liệu sắc cùng nước sạch trong ấm, đun nhỏ lửa và dùng 3 ngày 1 thang.

Bài thuốc số 3

• Thành phần: Kinh giới, ké đầu ngựa, hành trắng, quế chi, thông bạch, mã đề, gừng tươi, đại táo.
• Cách dùng: Sắc cùng 600ml nước và đun cạn còn một nửa thì tắt bếp và uống trong ngày.

Bài thuốc số 4: Bài thuốc Viêm Mũi Dị Ứng Đỗ Minh

Đây là bài thuốc gia truyền của dòng họ Đỗ Minh và đã có hơn 150 tuổi. Bài thuốc gồm 3 thuốc nhỏ:

• Thuốc trị viêm mũi dị ứng: Gồm bồ công anh, tơ hồng xanh, sài hồ, kim ngân cành,… giúp hành khí hoạt huyết, đẩy lùi triệu chứng của bệnh.
• Cao thuốc tiêu viêm giải độc: Gồm kim ngân hoa, hạ khô thảo, thục địa, bạc hà,… giúp bổ gan, giải nhiệt, khu phong, trừ thấp,…
• Thuốc xịt: Gồm cây giao, cây xuyến chi, xích thược, đương quy,… giúp giảm đau nhức, chống phù nề và làm dịu vùng niêm mạc bị viêm.

Chữa viêm mũi dị ứng bằng Tây y

Các phương pháp điều trị viêm mũi dị ứng bằng Tây y hiện nay gồm:

Điều trị đặc hiệu: Khi đã tìm được nguyên nhân chính xác gây dị ứng, bác sĩ sẽ đưa lượng dị nguyên với lượng tăng dần vào bên trong cơ thể người bệnh để cơ thể tạo kháng thể bao vây. Từ đó có thể làm thay đổi sự đáp ứng miễn dịch.

Điều trị bằng thuốc: Tùy vào mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng các thuốc điều trị triệu chứng và phòng ngừa biến chứng. Cách điều trị này giúp làm giảm triệu chứng của bệnh vô cùng nhanh chóng nhưng không triệt để. Một số loại thuốc Tây chữa viêm mũi dị ứng thường được áp dụng là:

• Thuốc kháng Histamin được bào chế dạng xịt hoặc viên uống.
• Thuốc kháng sinh, steroid (dạng xịt hoặc uống), thuốc co mạch.
• Thuốc kháng thụ thể leukotriene dùng theo đường uống.
• Thuốc ức chế quá trình phóng thích hạt của dưỡng bào.
• Thuốc kháng cholinergic.

Phẫu thuật: Trường hợp người bệnh bị thoái hóa cuốn mũi, polyp, ai vách ngăn, lệch vách ngăn mũi thì can thiệp phẫu thuật là cách tốt nhất để điều trị dứt điểm bệnh.

Chú ý: Để chữa dứt điểm viêm mũi dị ứng, song song với các cách điều trị trên thì người bệnh cần tránh xa các dị nguyên gây bệnh. Cụ thể đó là môi trường nhiều khói bụi, hóa chất độc hại, phấn hoa, lông động vật, các hóa dược phẩm,…

Như đã phân tích ở trên, một số thực phẩm cũng có thể là nguyên nhân khởi phát và làm tăng phản ứng dị ứng. Vậy người bị viêm mũi dị ứng nên ăn gì, kiêng gì để nhanh khỏi bệnh?

Thực phẩm cần bổ sung:

• Rau, củ và hoa quả tươi có chứa hàm lượng vitamin C dồi dào.
• Thực phẩm giàu Omega-3, đặc biệt là cá hồi, cá mòi, cá nục,…
• Thực phẩm có đặc tính ấm.
• Gia vị có chứa tinh dầu kháng viêm, diệt khuẩn như tỏi, bạc hà, lá lốt, rau mùi, rau ngổ,…

Thực phẩm nên kiêng:

• Thức ăn có đặc tính lạnh không tốt cho hệ hô hấp.
• Thực phẩm chứa nhiều chất béo xấu, nhất là thức ăn nhanh, đồ chiên rán, nội tạng động vật.
• Đồ ăn cay nóng dễ gây kích ứng niêm mạc miệng và mũi.
• Mọi thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, sữa, đậu nành, trứng, lạc,..

Bên cạnh đó để phòng bệnh viêm mũi dị ứng hiệu quả, bạn nên tham khảo các biện pháp đơn giản sau:

• Vệ sinh nhà cửa thường xuyên để tạo không gian sống sạch sẽ, thoáng mát, tránh ẩm mốc.
• Không nên nuôi thú cưng trong nhà hoặc tiếp xúc trực tiếp với chúng, đặc biệt là chó, mẹo hay động vật nhiều lông khác.
• Thay chăn, ga, gối đệm định kỳ để hạn chế sự phát triển của các tác nhân gây dị ứng.
• Không sử dụng thuốc lá hay thuốc lào để bảo vệ sức khỏe của các cơ quan hô hấp.
• Vệ sinh răng miệng, mũi và tai sạch sẽ.
• Luôn đeo khẩu trang khi ra đường hoặc lúc quét dọn nhà cửa để hạn chế mũi tiếp xúc với bụi bẩn.
• Không ăn những thực phẩm dễ gây dị ứng nếu như bạn có cơ địa nhạy cảm, dễ xảy ra phản ứng với các dị nguyên.
• Chú ý giữ ấm cơ thể khi nhiệt độ xuống thấp, ăn uống đủ dinh dưỡng, tránh tắm khuya…
• Không lạm dụng thuốc nhỏ mũi, thuốc xịt mũi để tránh hiện tượng nhờn thuốc. Thăm khám sức khỏe định kỳ hoặc khi có bất cứ dấu hiệu nào khiến bạn nghi ngờ bị viêm mũi dị ứng.

Bệnh viêm mũi dị ứng không quá nguy hiểm và có thể điều trị khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là bạn cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa giỏi, uy tín và nhận phác đồ chữa trị bệnh hợp lý.